Göç ve Kişisi Yardım Vakfı (GİYAV), “2019 İnternet Medyası Evlat Hakkı İhlali Raporu”nu kamuoyu ile paylaştı. Vakfın hazırladığı “2019 İnternet Medyası Evlat Hakkı İhlali Raporu”na nazaran memlekette 3 bin 228 evladın hak ihlalile uğradığı, bu evlatlardan 465’inin ise vefat ettiği belirtildi. 2019 yılında medyada mahal alan haberlerin taranması sonucu oluşturulan raporda, insan hakları sahasında izleme ve raporlama yapabilmesi için gerekli olan sistematik ve sağlıklı doneye ulaşmanın önünde pek çok pürüzün bulunduğu belirtilerek, “Bu sebepten gerçek datalar bu raporun husus ettiği ihlal sayısından çok daha fazladır” denildi.
Hak ihlaline maruz kalan evlatların 100’ünün Suriye, 81’inin ise Afgan uyruklu olduğuna dikkat çekilen raporda, öne çıkan ihlaller şu biçimde oldu:
- Ömür hakkı: Bin 333
- Vefat: 465
- Yaralanma: 868
- Evladın korunması hakkı: Bin 895
- Erken çetinle evlilik: 10
- Cinsî sömürüye alet edinme: 2
- Şiddet: 95
- İhmal istismar: Bin 788
- Evlada has adalet sistemi: 51
- Gözaltına alma: 35
- Tutuklama: 11
- Ceza: 5
- Sıhhat hakkı: 9
- Azap ve beğenilmeyen muamele: 33
- Silahlı çatışma ortamında evlatların korunması: 18
- Gayrı: 3
Raporda, 2019 yılı boyunca hak ihlaline maruz kalan evlatların olgularına nokta verildi. Buna nazaran, hayat hakkı ihlaline maruz kalan bin 333 evlattan 465’i ömrünü yitirirken, 868 evladın yaralandığı aktarıldı. Raporda, bin 895 evladın ‘Çocuğun Korunması Hakkı’ndan mahrum bırakıldığına da nokta verilerek, “10 evlat erken yaşta çetinle evlendirildi, 2 evlat cinsî sömürüye alet edildi, 95 evlat şiddet gördü, 1788 evlat İhmal ve İstismar edildi, 51 evlat, ‘Çocuğa Has Adalet Sistemi’nden mahrum bırakıldı, 35 evlat gözaltına alındı, 11 evlat tutuklandı, 5 evlat ceza aldı, 9 evlat ‘Sağlık Hakkı’ ihlaline maruz kaldı, 33 evlat azap ve istenilmeyen muamele gördü, 18 evlat ‘Silahlı Çatışma Ortamında Evlatların Korunması’ hakkından, 3 evlat ise sair kategorilerinden hak ihlallerine maruz kaldı” tabirleri kullanıldı.
Raporda nazaran hak ihlaline maruz kalan evlatların 100’ü Suriye, 81’i Afgan uyruklu. Raporda, 2019 yılı içinde 465 evladın, çoğunluğu önlenebilir vakalarda hayatlarını yitirdiği belirtildi.
1788 EVLAT İSTİSMAR EDİLDİ
Raporda, 1788 evladın ihmal ve istismar edildiği kaydedildi. Evlat Hakları Sözleşmesi’nin 3.,19., 34., 35. Ve 36. unsurları ile BM Engelli Hakları Akdi (BMEHS)’nin 16. Maddesi’ne atıfta bulunulan raporda, bu unsurların görmezden gelindiğine vurgu yapılarak, “Özellikle kız evlatların erken ve çetinle evlendirilmesi sorunu ile ilgili bayan örgütlerinin yıllardır yaptıkları tekliflere karşın tesirli önleyici mekanizma kurulmamakta tersine “aile rızası” ve “dini nikah” metotları ile evlatların erken ve çetinle evlendirilmelerine göz yumulmaktadır” denildi.
Raporda Türkiye’nin Evlat Hakları Sözleşmesi’ne taraf olmasının üzerinden 26 yıl geçtiğini, aradan geçen 26 yıl boyunca devlet kurumları, yasama organı ve yargı makamlarının kontrattaki yükümlülüklerini hayata geçirmek yanına, evlat hakları ihlallerini görmezden gelmeye devam ettiği belirtildi.
Anayasa ve kanunların Evlat Hakları Sözleşmesi’yle koordinasyonlu hale getirilmesinin kıymetine vurgu yapılan raporda evlatların korunmasına yönelik sunulan tekliflerin kimileri şöyle:
- Türkiye Cumhuriyeti Anayasa ve maddeleri Evlat Hakları Akdiyle entegrasyonlu hale getirmelidir.
- Evlada yönelik şiddet ve evlat intiharlarına ait geniş ölçekli araştırmalar yapılarak gerekli önleyici mekanizmalar oluşturulmalıdır.
- Erken ve çetinle evlendirilen evlat evliliklerin önlenmesi ve bu kapsamda BM Evlat Hakları Komitesi’nin tavsiyeleri ışığında, evlat muhafaza mekanizmalarının oluşturulması için tüm önlemler ivedilikle alınmalıdır.
- Uygar Kanun’un 124. hususu değiştirilmeli ve aile isteği ile 18 yaş altındaki evlatların evlendirilebilmesi yasaklanmalıdır. Diyanet adamlarının 18 yaş altındaki evlatların diyaneti nikahlarını kıymalarına cezai müeyyide getirilmelidir.
- Sokakta çalışan evlatlar sıkıntısının ÇHS kapsamında, ailelere de gerekli destekler sağlanacak biçimde tahlile kavuşturulması gerekmektedir.
- Devletin, Evlat Hakları Kontratındaki çekinceleri kaldırarak, anadilde eğitim başta olmak üzere, evlatların toplumsal süreçlere iştiraklerinin önündeki manilerin kaldırılması için gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.
(HABER MERKEZİ)
Gazete Duvar
