SALT’ın Osmanlı’nın çağdaşlaşma sürecine ve tarih sahnesinden çekilmesine tanıklık eden Köpe ailesinin anılarına dayalı yeni standı, “İmparatorluklar Ortasında, Hudutlar Ötesinde” SALT Beyoğlu’nda açıldı. Nefin Dinç, Erol Ülker ve Lorans Tanatar Baruh ile Gábor Fodor’un hazırladığı stant, 27 Aralık’a kadar SALT Beyoğlu’nda ziyaret edilebilir.
SALT Beyoğlu, standa husus olan ailenin öyküsünü ise şöyle anlatıyor:
“Transilvanya’nın Braşov kenti yakınlarında bir köyde doğup büyüyen Andras Köpe ile Breton bir aileden gelen Léocadie Tallibart’ın İstanbul’da yollarının kesiştiği Tanzimat Dönemi’nde başlar. Andras, Avusturya İmparatorluğu’nun baskılarından Osmanlı başşehrine kaçmıştır; Léocadie, saatçi ve mücevherci kardeşi Louis ile mimar kardeşi Pierre’e eşlik etmek üzere kenttedir. 1842’de evlenen çiftin ikinci çocuğu olan ve aile arşivinden mektupları stantta yer alan Charles ise, Cenova kökenli Trabzonlu bir Levanten aileye mensup Rose-Marie Marcopoli ile 1882’de hayatını birleştirir. Charles ve Rose-Marie’nin Charlotte, Ida, Taïb, Ferdinand, Antoine ve Eugène isminde çocukları olur.
Fransızca eğitim alan, konuşan ve yazan altı kardeş, hiçbir vakit Avusturya-Macaristan tabiiyetinden Osmanlı tabiiyetine geçmez. Taïb, 1914’te savaşın başlamasından kısa bir müddet sonra Braşov’a giderek müttefik Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun üniformasını giyer. İki yıl sonra İstanbul’da Avusturya-Macaristan ordusuna katılan Antoine, 1917’de Suriye ve Filistin’de vazife yapar. Savaşın sona erip iki imparatorluğun çöküş sürecinin başladığı periyotta birçok İstanbul’da ikamet eden Köpe ailesi üyeleri, 1918’de Mondros Mütarekesi’ne, 1919’da Paris Barış Konferansı’na, 1920’de de kentin İngiliz, Fransız ve İtalyan askerî makamlarınca resmen işgaline şahit olurlar.
Çok uluslu imparatorluğun çok kültürlü sakinleri olan ve geriye çok kapsamlı bir aile arşivi bırakan Köpelerin yaşantıları, tabiiyet ve vatandaşlık bağlarının ulusal kategoriler içerisinde besbelli ayrımlarla tanımlanmadığı tarihî bir bağlamdan izler taşır.
“İmparatorluklar Ortasında, Sonlar Ötesinde”, Antoine’in bu arşivden ciltler dolusu anı ve karikatürleri, manzara ve ses kayıtlarının yanı sıra, büyük bir kısmı ağabeyi Taïb’e ilişkin yüzlerce fotoğraftan bir seçkiyle Osmanlı ve Avusturya-Macaristan diplomatik alakalarının gündelik hayata nasıl yansıdığına bakar. Bir aile tarihinden yola çıkarak 19. yüzyıldan 20. yüzyıla, imparatorluktan ulus devlete geçişte sonların belirsizliğine, kimliklerin değişkenliğine ve hayatların devingenliğine dikkati çeker.”
Gazete Duvar
