DERSİM – Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın müsaadesiyle Dersim merkez ve ilçelerinde 2015 yılından bu yana arkeolojik yüzey araştırmaları yürütülüyor. Bu yılki yüzey araştırmalarından Ovacık İlçesi’nde orta/üst paleolitik ve epipaleolitik periyoda ilişkin yontma taş aletler bulundu. Bu tespitlerle kentin, arkeolojik olarak boşluk olmaksızın eski toplumlar tarafından kullanılmış olduğu datalarla ortaya konulurken, son bulgularla birlikte Anadolu’nun kuzeydoğusunda beşere ilişkin en eski izler de tespit edilmiş oldu.
‘BÜTÜN ARKEOLOJİK PERIYOTLAR YAŞANMIŞ’
Tunceli Kent Müzesi’nde açıklamada bulunan Düzce Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Vazifelisi Yasemin Yılmaz, “2017 yılında Pertek’te orta paleolitik periyoda tarihlenebilecek alanlar bulduk. Birinci yerleşik toplumların en kuzey izlerini de Pertek bölgesinde keşfetmiştik. İlerleyen yıllarda baktığımızda, bulgularımıza nazaran bütün arkeolojik periyotların Tunceli’de kesintisiz olarak varlığını biliyoruz. Alt paleolitik dediğimiz, insanların konar göçer yaşadıkları, yüklü olarak onlardan geriye taş aletlerin kaldığı kültürlerden günümüze kadar, farklı ilçelerde bütün kültürel periyotları tespit ettik. Bu, Tunceli’nin arkeolojik açıdan ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor” dedi.
.
‘BARAJ SUYU NIYET HÖYÜK KALINTILARI ÇIKTI’
Çalışmalardaki hedeflerinin tescilli höyüklerden fazla yeni arkeolojik alanlar tespit ederek bunların kültürel alanlara girmesini sağlamak olduğunu tabir eden Yılmaz, “Bu yılki çalışmalarımızda Pülümür, Ovacık ve Çemişgezek’e odaklandık. Çemişgezek’te Keban su düzeyinin düşmesi sonucunda höyük kalıntılarından geriye kalan izlere baktık. Zati orada hafriyat yürütülmüştü. Oraya dair daha net bilgilerimiz vardı. Pülümür’de günümüze daha yakın devirler tespit ettik” dedi.
‘ANADOLU ARKEOLOJİSİ AÇISINDAN ÇOK KIYMETLI BİR KEŞİF’
Ovacık ilçesinde tespit ettikleri bulguların Anadolu arkeolojisi açısından çok kıymetli bir keşif olduğunu vurgulayan Yılmaz, “Ovacık’taki çalışmalarımızda, epipaleolitik birinci yerleşik toplumlardan çabucak evvelki devri tespit ettik. Ki bu devir bizim evvelki çalışmalarımızda bulamadığımız bir periyottu. Epipaleolitik dediğimiz periyot, daha çok küçük aletlerle kompozit aletlerin çıktığı bir periyot olarak biliniyor. Tekrar konar göçer bir ömür biçimi var. Ve onlardan geriye genelde küçük taş aletler kalıyordu” dedi.
Bulguların şu an için çok yeni olduğunu söyleyen Yılmaz, “Biraz üzerine çalışmamız gerekiyor. Izafi kronoloji dediğimiz teknikle farklı yerlerden mutlak tarihlerle desteklenen taş aletlerle bu buluntuları karşılaştırıp buluntuların devrini daha net söyleyebiliriz. Ancak şu anda birinci bakışa nazaran, Kılıç Kökten’in bilhassa Elazığ bölgesinde yaptığı çalışmalarla biraz karşılaştırdık. Orta ve üst paleolitik dediğimiz periyoda tarihlenen kalıntılarımız var. Pertek bölgesinde alt ve orta paleolitik periyot kalıntıları var, üst paleolitik eksikti. Bunu Ovacık’taki buluntularla tamamlamış olduk. Anadolu arkeolojisinde kuzeydoğu tarafından bu periyotla ilgili hiçbir kalıntımız yoktu. Anadolu arkeolojisi açısından da çok değerli bir keşif olarak değerlendiriyoruz” diye konuştu.
‘ALT PALEOLİTİK BULGULARI 500 BİN YILA KADAR İNİYOR’
Anadolu’nun farklı notlarında yapılan keşiflere nazaran kendi bulgularının alt paleolitik, yani M.Ö. 500 binlere kadar indiğini söyleyen Yılmaz, “Ama tabi daha fazla bulguya muhtaçlığımız var. Çok net bir şey söyleyemiyoruz. Zira biz bunları yüzeyden topluyoruz. Daha net bir şey söyleyebilmemiz için arkeolojik dolgularla, hafriyat metoduyla oralarda hafriyat yapıp farklı tekniklerle tarihleme yapmamız gerekiyor” biçiminde konuştu.
“Taşları bıçak olarak, kazıyıcı, kesici, delici olarak tahminen avlanmak için tahminen saç kesmek için kullanıyorlardı…”
TAŞLAR ÇOK MAKSATLI KULLANILMIŞ
Arkeolojide kalabilenler ve kalamayanlar diye iki ayrım yapılması gerektiğini belirten Yılmaz, “Taşlar kalabilenler. Olağan bunların yanında ağaçtan aletler, kemikten aletler ya da hayal edemediğimiz farklı hammaddelerden aletler kullanıyor olabilirler. Fakat taş güçlü olduğu için o kadar uzun bir seyahati sürdürebilen ham unsur. Bunu bıçak olarak, kazıyıcı, kesici, delici olarak tahminen avlanmak için tahminen saç kesmek için kullanıyorlardı yani aklınıza gelen birçok şeyi bu taş aletlerle yaptıklarını hayal edebiliriz” tabirlerini kullandı. Yılmaz, kıymetli bulguların elde edildiği yüzey araştırmalarına katkılarından ötürü Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tunceli Valiliği, Vilayet Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Kent Müzesi yönetici ve çalışanlarına da teşekkür etti. (DUVAR)
Gazete Duvar
