KÖLN – Fransa ve Türkiye ortasında bağlantılar Libya iç savaşında aldıkları ters durumlardan ötürü gerilmişti. Bilhassa Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’la Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ortasında münasebet neredeyse dondu.
Hem NATO partneri olan hem de Avrupa Birliği’ne (AB) üye olmak için bekleyen Türkiye’nin bilhassa Suriye ve Libya iç savaşlarında oynadığı rol AB içerisinde en çok tartışma ve fikir ayrılıklarına yol açan bahis oldu. Geçtiğimiz hafta salı günü Türkiye’nin Kıbrıs’ın güney batı kıyılarına yeni bir sondaj gemisi daha göndermesi Akdeniz’deki alan hakimiyeti tartışmasını daha da sertleştirdi. Macron’un sorun olarak gördüğü husus Türkiye’nin gaz arama faaliyetlerinden fazla art planındaki jeopolitik gayesi. Bu hususta da Almanya başta olmak üzere öteki AB ülkelerinin tek tek fikir beyan edip ortak bir karar almasını beklemedi. Yunanistan’ı somut biçimde destekledi.
AB içinde kimse Türkiye’yi düşman olarak kodlamıyor fakat tehlikeli bir oyun oynadığını ve bu oyunun da sabırlarını zorladığını her fırsatta lisana getiriyorlar.
Geçtiğimiz hafta Türkiye yeniden Yunan kara sularının yakınında petrol ve gaz yatakları araştırması yapması için Oruç Reis gemisini yolladı. Üstelik savaş gemilerinden oluşan bir donanma da araştırma gemisine eşlik etti. Yunanlılar derhal alarma geçti ve Girit, Kıbrıs ve Türkiye’nin kıyı kenti Antalya ortasındaki bölgeye uçaklarını ve savaş gemisini gönderdi. Macron derhal Yunanistan’a Fransız dayanağını temin ederek bölgede halihazırda hareket halinde olan ‘La Fayette’ firkateynini, ikinci en büyük Fransız savaş gemisi olan ‘Tonnerre’ helikopter taşıyıcısını ve iki savaş uçağını yolladı.
AB için Doğu Akdeniz’de Ankara’nın aldığı agresif tavrın en değerli kısmını hudut komşusu olan Türkiye tarafından ne kadar ciddiye alındığını anlamaya çalışmak oluşturuyor. Fransa, Doğu Akdeniz konusunda Erdoğan’ın neredeyse AB’deki en yakın müttefiki olan Almanya’nın bile tekliflerini görmezden geldiğini düşündüğü için, Türkiye zıddı bir koalisyon kurdu. Merkel emin ve sabırlı adımlarla itidal davetleri yaparken, Macron daha sert reaksiyonlar veriyor: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘milliyetçilik ve İslamcılığı karıştıran ve Avrupa’nın çıkarlarıyla bağdaşmayan yayılmacı bir politika’ izlediğini söyledi.
Geçtiğimiz perşembe iki önder Macron’un daveti üzerine Fransa’nın güneyinde bir ortaya geldiler. Görüşme öncesi ise Élysée Sarayı’ndan, Türkiye’nin Akdeniz’de güç şovlarına bir son vermesi, saldırgan siyasetinden vazgeçmesi gerektiğinin vurgulandığı bir açıklama yapıldı. Merkel ve Macron’un düzenlediği ortak basın toplantısında Merkel, Türkiye ile Yunanistan ortasında diyaloğun oluşması için gayret sarf ettiklerini lakin şu ana kadar bir ilerleme sağlanamadığını söyledi. Merkel, “Bizim orada gerginliğe değil istikrara muhtaçlığımız var dedi.
Macron ise AB’nin Doğu Akdeniz’deki egemenliğinin korunması gerektiğini, Akdeniz bölgesinin istikrara kavuşması konusunda Berlin ve Paris’in hemfikir olduğunu tabir etti.
MERKEL ‘İYİ POLİS’ MACRON ‘KÖTÜ POLİS’
Merkel ve Macron görüşmede Avrupa Birliği’nin jeopolitik bir aktör olarak ortaya çıkması gerektiğinde hemfikirler. Biri ‘iyi polis’ oburu ‘kötü polis rolüne bürünerek aslında her iki önder de AB’nin çıkarları ismine hareket ediyor. Lakin son toplantılarında bilhassa AB’nin Akdeniz’deki sonlarını müdafaa konusunda tek ses olmaya karar verdiklerini vurguladılar.
Macron süratli tepkiler vererek AB’nin dış siyasetini daha faal bir yere taşımaya çalışıyor. Dünya siyasetinde de görünür bir önder olmaya hazırlanıyor. Örneğin Beyrut’taki patlama sonrasında da bölgeye birinci ziyareti gerçekleştiren başkan oldu. Beyrut’ta yaptığı açıklamada “Lübnan halkının çıkarlarına inanan Fransa, rolünü oynamazsa Lübnan’ın iç işlerine İranlılar, Türkler, Suudiler ve bölgedeki öteki güçler karışacak . Bu ülkelerden kimileri bunu Lübnan halkının aleyhine kendi jeopolitik ve ekonomik çıkarları için yapacak” demiş, Macron’un bu kelamlarını Ankara sert biçimde eleştirmişti.
Merkel’in son başbakanlık periyodu olduğu düşünülecek olursa Macron’un dış siyasette AB ismine daha görünür olması, süratli hareket etmesi Avrupa liderliği rolüne mi hazırlanıyor sorusunu akla getiriyor. AB başkanları ortasında ortak bir AB ordusu oluşturmayı en çok Macron’un istediğini de unutmamak gerekiyor. Fransa, AB içerisindeki tek nükleer güç. İngiltere’nin AB’den ayrılmasıyla Fransa AB içindeki rolünü büyütmek istiyor. Türkiye’nin göçmen akışını engellememe tehdidi de Macron için çok büyük bir yük taşımıyor. Fransa AB açısından Doğu Akdeniz’de kimin daha çok kelam hakkının olduğuna ve Erdoğan’ın neo-Osmanlı hayallerine nasıl reaksiyon verilmesi gerektiğine bir açıklık getirilmesini istiyor.
Karadeniz’de bulunan doğalgaz muştusunun akabinde Akdeniz’de hareketlilik azalmış görünüyor. 2023 seçimleri için bir doğalgaz yahut petrol rezervi bulunması gerekiyor ise Ankara için bu rezerv ‘müjdesinin’ sıkıntılı karmaşık bir yer olan Akdeniz’dense komşularla ortasında sorun olmayan Karadeniz’den verilmesi daha denetimli bir geri adım atma oldu.
Almanya’dan da Fransa’dan da Karadeniz ile ilgili yorum yapan rastgele bir siyasetçi yahut bürokrat olmadı. Bugün Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu ile Doğu Akdeniz’i ve bölgesel bahisleri Ankara’da görüşecek. AB Gümrük Birliğini yenileme ve yeni bir mülteci mutabakatı teklifiyle hala Doğu Akdeniz’deki uyuşmazlığı sulh yoluyla çözebilir. Türkiye’nin atabileceği çok fazla da adım kalmamış üzere görünüyor.
Gazete Duvar
