LONDRA – İngiltere’de yaşayıp pandemi nedeniyle yaz tatilinde Türkiye’ye gelme planlarını iptal edenler, ülkenin soğuk okyanus kıyılarında tatil yapıyorlar şu sıralar. Londra’ya birkaç saat uzaklıktaki Margate, yarı Türk asıllı ünlü sanatçı Tracey Emin’in doğup büyüdüğü ve yapıtlarına yansıyan şahsî dramalarını yaşadığı kıyı kenti olmasıyla da tanınır. Emin, çabucak her röportajında Margate’ten biraz nefret biraz sevgiyle bahseder. Bu yıldızı sönük, her daim hüzünlü ve sanayileşmenin kalıntılarıyla yorgun görünen kıyı kentini ikinci ziyaretim.
Âlâ haber ise Margate’in bahtının 2011 yılında açılan Turner Contemporary müzesiyle değişmesi. Sanatkarların, yaratıcı kesitin istek gördüğü dinamik bir güce kavuşması. Hatta bu yılın başında piyasaya sürülen yeni 20 sterlinlik paraların üzerinde müzenin fotoğrafları yer alıyor. Bazen bir müze açılır ve bir kentin tüm havası değişir dediklerinden…
Yağmurlu havayı fırsat bilip kendimizi müzeye attığımızda ise çok tesadüfen adeta gündemi öngörmüşcesine Şubat ayında açılan lakin pandemi gürültüsüyle ses getiremeyen ‘Yürüyeceğiz: Amerikan Güneyi ve Direniş’ başlıklı stant ile galeriler ortasında kaybolup bir defa daha günümüz vakalarına tarihi perspektiften bakabilme bahtına sahip olduk. ‘Amerikan Güneyi’ni yani Deep South’u anlamak, o hüzünlü blues müzikleri eşliğinde sivil hakları gayretinin ruhunu hissettirmek standın en özel tarafı. Maskelerle, tek istikamet ok işaretlerini takip ederek dahi olsa gereçlerin gereklilik, gelenek ve kültür yoluyla tekrar kullanılmasından oluşan yapıtları, belgesel fotografları adeta bir sinema izlermiş üzere kronoljik sırayla ve bir sonraki odaya geçme dürtüsüyle izlemeyi mümkün kılan bir kareogrofi.
Yürüyeceğiz – Amerikan Güneyinde Sanat ve Direniş, İngiltere’de çeşidinin birinci standı; 1950’ler ve 60’lardaki sivil haklar devrinin şekillendirdiği az bilinen bir tarihi ortaya koyuyor. Alabama ve etrafındaki eyaletlerden 20’den fazla Afrikalı Amerikalı sanatkarın heykel montajlarını, fotoğraflarını ve dokuma yapıtlarını biraraya getiriyor. Temsil edilen sanatkarlar, sivil haklar uğraşını, sonuçlarını ve yoksulluğunu yaşayanlar.
.
‘Deneyimlerimizi soyutladık – bu biçimde kendimizi kurtardık’ diyerek duygusal bir açılış yapılmıştı Margate’in Afro-Amerikan gösterisinde. İster Amerika’nın güneyinde ister İngiltere’nin güney kıyısında olsun, günümüz dünyasında güçlü bir formda yankılanan ırk, sınıf ve direniş hususlarını ele alıyor.
Babası Mississippi’de doğmuş olan oyun müellifi, romancı ve eleştirmen Bonnie Greer, heyecanlı açılış konuşmasında, “Afro-Amerikan ömrünün soyutlanması” olarak tanımlıyor stantta sunulanları: “Deneyimlerimizi soyutladık, hayatımızı soyutladık, bu büyük bir sanat ve dahilik hareketi ve kendimizi bu türlü kurtardık.”
Place, Space and Who ise Birmingham merkezli sanatçı Barbara Walker’ın Turner Contemporary’de orjinalinde geçen sene yalnızca dört aylık olması planlanan bir sanat yapıtıydı. Stant bu yılın Eylül ayına kadar uzatıldı. Müzenin denize bakan yüksek tavanlı salonunda Margate ve Kent’te yaşayan Afrika diasporasından beş bayan ve kız çocuğunun seslerini ve devasa portrelerini içeriyor. Walker, 20 yılı aşkın müddettir kendini sınıf, cinsiyet, ırk, güç ve temsil ile ilgili figüratif bir çizim ve fotoğraf pratiğine adamış. Karakalem ve Margate tebeşiriyle işlenen bu portrelere ait “Bir yeri geri kazanmakla” ilgili, diyor sanatçı Walker müzenin stant broşüründe, “Burasını konut olarak kurmanın anahtarı olan bayan ve kızların gücü ve karakterini ve toplumsal yollarla yaptıkları katkıları yansıtıyorlar. ”
8 DAKİKA 46 SANİYE DİZ ÇÖKMEK
George Floyd’un öldürülmesini akabinde global protestolara direkt karşılık olarak Turner Contemporary’de düzenlenen başka stant ise People Dem Collective’in imzasını taşıyor. Margate’i de kapsayan Thanet bölgesinde People Dem Collective tarafından düzenlenen ve 4000’den fazla kişinin katıldığı ırkçılık zıddı yürüyüşler yapılmıştı. Bu protestolarda taşınan sloganların yer aldığı karton pankartlar, bezler üzerine yazılmış bildirilerin tavandan sarkıtılmasıyla oluşturulmuş. Ziyaretçiler, yürüyüşlerin sinemasını izlerken George Floyd’un polis tarafından öldürüldüğü müddet olan 8 dakika 46 saniye boyunca diz çökmeye davet ediliyorlar. En etkileyici olan ise İngiltere Pak Değil başlığında tarihten bu yana ırkçı hücumlara maruz kalanların isimlerinin yer aldığı yerlere kadar uzanan bir liste.
Bu müzedeki üç standın de odağı ırkçılık ve sınıf çatışmaları. Bir polis tarafından işlenen ırkçı George Floyd cinayetinin akabinde yapılan protestolardan evvel başlayan stantlar yaşanan sarsıcı trajedilerle örtüşüyor. Akabinde spontane bir tepkiyle oluşturulan kollektif stantla övünme hakkını öngörüyor Bonnie Greer: “Biz atalarımızın en çılgın rüyalarıyız. Bizi hayal bile edemezlerdi lakin burada olabilmemiz için bize inandılar.”
Toplumsal travmaların sanatla dışavurularak iyileştirilmesi de dönüşümün bir kesimi değil mi?
Gazete Duvar
