Rojda Oğuz
Diyarbakırlı Rahmet Özman, üniversiteyi İstanbul’da okudu. Öğrencilik yıllarında Malabadi’de, köyünde Erivan Radyosu’nda dinlediği bir müziğin nakaratı kırk yıldır müziklerin serüvencisi yaptı onu. Mehmet Şexo’nun duyulmayan, dinlenmemiş, unutulmuş, kaybolmuş bütün kasetleri Özman’da var. Diyarbakır’daki konutunda görüşüyoruz Özman ile. Eşini geçtiğimiz mayıs ayında kaybetmiş. Emekli inşaat mühendisi ayrıyeten. Öyküsü uzun, peşinden gittiği tutku ise Kürt kültürü için muazzam derin. En çok sevdiği sanatçı ise Meryem Xan.
‘ARŞİVCİLİK BENİ AYAKTA TUTUYOR’
Özman ile en çok sevdiği sanatçıyı, Kürtçe bir müziğin peşinden giderken biriktirdiği öyküleri, zorlukları, kaset paylaşmayan cimri terziden Suriye’deki kasetçiye kadar soluksuz bir müzik keyfiyle konuştuk. Özman, Kürtlerin yaşadığı dört modül toprakta Kürt kültürünü bir sonraki nesle aktarmak için titizlikle çalışıyor ve “Deseydiler ki bu kaset Amerika’da var oraya da giderdim. Ben kendimi çok şanslı hissediyorum. Bu arşivcilik beni hayatta tutuyor. Bu merakımı asla durduramıyorum” diyor.
. ‘76’DAN BERİDİR MEHMET ŞEXO’NUN KASETLERİNİ TOPLUYORUM’
Konutunun bir odasını arşivcilik için dizayn etmiş Rahmet Özman. Kaset çalarlar, pikaplar, makara okuyucular, plaklar, kasetler ve binlerce CD. Birinci olarak bu tutkunun başlangıcını soruyorum, Özman, “1960’larda bir amca oğlum, anot ve katot radyosu çalan aygıt getirdi konuta. Erivan ve Bağdat Radyosu çalıyordu, dinliyorduk. Daha sonra da birebir amcamın oğlu Suriye’ye gidip Mehmet Şexo’nun kasetini getirdi. Ben de o sırada İstanbul’da üniversitede mühendislik okuyordum. Mehmet Şexo’yu dinleyince öteki bir şeyler hissettim, çocukluğumu. Diyarbakır’a gittim sonra. Dediler ki Mehmet Salih diye biri Suriye’den bir kaset getirmiş. Ben de sonraki gün Nusaybin’e gittim. Mehmet Şexo’nun kaseti Türkiye’ye gelmiş. ‘Bu adam ne kadar hoş söylüyor’ dedim. O tarihten sonra aklımdan kaldı o ses. 1976 yılında da öteki bir akrabam gitti, 10 tane Mehmet Şexo kasetini aldı getirdi Diyarbakır’a. O tarihten sonra ben de başladım Mehmet Şexo’nun kasetlerini toplamaya. Mehmet Arif, Mırado, Haseni Ciziri, Meryem Xan’ı topladım” diyerek anlatıyor.
‘CİMRİ TERZİ’ KASETLERİ PAYLAŞMADI, O GELEN HERKESLE PAYLAŞIYOR
Toplamda 26 defa Suriye’ye ve Irak’a gitmiş Özman. Her gittiğinde bir kesimin izini sürmüş. “Cimri bir terzi vardı, asla unutmam” diyor güya dün yaşamış üzere öfkelenerek. Art fonda asla durmayan Mehmet Şexo modüllerini dinleyerek anlatıyor cimri terziyi: “Ben Siirt’e cenaze için gittim 1990’da. Battaniyeciler Çarşısı’nda gezerken bir taksici otomobilini yıkıyordu. Otomobilde Mehmet Arif’in Lavoke Madeni çalıyor. ‘Kardeş nereden buldun?’ dedim, kasetin babasına ilişkin olduğunu söyledi. Babası terziymiş, gittim buldum terziyi, vermedi. On beş gün sonra otomobilime bindim gittim Siirt’e. Hafif hafif yağmur da yağıyordu, asla unutmam. Adam o vakit da vermedi kaseti bana, bende değil dedi. Ben de ‘arabam var Hakkari’de de desen gideriz’ dedim, tekrar vermedi. ‘Kasetinle uğraşamam’ dedi. Ta Malabadi’den gittim de vermedi. Taziye için gittiğim dostlarıma söyledim de gidip aldılar kaseti. Kaset bana gelince Irak’a gittim. Mehmet Arif’in öbür kasetlerinin de peşinden gittim. Bir yerden bir müzik dinlesem peşinden gidiyorum. Terzi adam çok cimriydi. O vermediği kaseti ben bugün herkesle paylaşıyorum bak” diyor sonraki parçayı bana dinletirken.
. ‘BU MÜZİKLER ARŞİVLENMESZE YAZDIK OLUR, BİR TARİH GİDER’
Bu müziklerin kaybolması durumunda “Yazık olur, bir tarih gider” diyor Özman. Ocakta kaynayan çayını sık sık tazelerken de dünyada bir tane kalmışsa ve arşivlenmezse bunu büyük bir kayıp olarak yorumluyor. 90’lı yıllarda bilgisayar edinmiş, kasetçalar, plak ve makara sarıcılardan kullandığı bilgisayara aktarıyor her dinlediğini. Arşivini ustalıkla hazırlamış. Her sanatkarın ismi, albümün ismini ve müziğin çıkış tarihine, kelamlarına kadar tek tek işlemiş. Bir günü soruyorum ortalara sıkıştırılmış müzik molalarında.
Mehmet Şexo’nun Ez Ber Bum şarkını dinliyoruz evvel, sonra anlatıyor bir gününü: “Sabah 5’te başlıyorum güne. Namaz kıldıktan sonra dinliyorum radyoyu. Sabah 10.00 TRT radyoda halk sanat müziği programı var. Her sabah dinliyorum. Şayet sesi, yorumlamasını beğeniyorsam sanatkarın, 10’u beş geçe kayıt almaya başlıyorum. Muazzez Turing’i bu türlü keşfettim. Muazzez hanımın beş yüz makara kaseti var bende.
Oradan yeni duyduğum müzikleri da kayda geçiyorum. Daha evvel kaydetmişsem kayıtları kıyaslıyorum, hangisi daha iyiyse onu arşivde tutuyorum. Bazen kaset iyidir, bazen makara, bazen de radyo kaydı. Mehmet Şexo’nun Cana min modülünü tahminen yüz kez kaydettim. En iyisini arşive aldım.”
‘KAYBOLMASIN, TORUNLARIMIZA KALSIN’
“Müziği sevdim, demek ki ruhumda varmış müzik” diyor ben ‘aileniz ne diyor bu işe?’ diye sorduğumda. Eşi yıllarca hoşlanmamış konutunun bir odasını kullanmasını. Gereksiz bulmuş aletleri. Çocuklarına ise daima otomobilinde dinletmiş, dengbejleri, stnabejler, klamlar, stranları. “Seven olmadı benim kadar” diyor. Arşivciliği de tanımlarken, bu işi iyi yaptığını söylüyor. Amerika’dan, İngiltere’den gelen akademisyenlerden Mardin’de doktora yapan bir öğrenciye kadar arşivciliğin meraklıları daima ziyaret etmiş onu. Övünüyor yaptığı işle bu ayrıntıları anlatırken: “Gelen herkese bu arşivimi veririm. Bir bayan Meryem Xan’ı araştırıyordu doktorası için. Geldi benden fotoğrafları, plakları, kayıtları aldı. Ben de ne kadar bedelli arşiv varsa o bayana verdim. İstiyorum ki bunlar binlerce beşere ulaşsın. Bir bayan doktora yapıyor ve bana geliyor arşiv için. Bu çok onur verici. Kaybolmasın, torunlarımıza kalsın, tahminen bir gün pahaları bilinir” diye de ekliyor kelamlarına.
Mehmet Şerif Berzenci, Seydullah Xiznevi üzere Kürt sanatkarların hala çok iyi bilinmediğini aktarıyor Özman. Birçoğunun yaşadığı, doğduğu kentlere kadar da gitmiş, sokak sokak gezmiş oraları, kaset sanat dükkanlardan da bedelinden üç kat fazlasını vererek satın almış bu kasetleri. Benim oturduğum sandalyenin çabucak yanındaki çekmeceyi açıyor ve gösteriyor kasetleri tek tek. Özman’ın kendi ismiyle açtığı Facebook ve Youtube hesabı da var. Arşivindeki sanatkarların kesimlerini oralarda da paylaşıyor sık sık. Beni uğurlarken de üç CD dolduruyor arşivinden ve isteyen olursa gelip ikram edebileceğini de söylüyor.
. Gazete Duvar
