Kamuoyunda 4. Yargı Paketi olarak bilinen Ceza Muhakemesi Kanunu ve Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Şurası’nda kabul edilerek maddeleşti.
Kanuna nazaran, idari müracaatlara karşılık verme mühleti 60 günden 30 güne, karşılık verme mühletinin kısaltılmasına bağlı olarak kesin olmayan yanıtlar için öngörülen bekleme mühleti ise 6 aydan 4 aya indirilecek.
İdari Yargılama Yolu Kanunu’nda yapılacak değişiklikle, üst makamın yahut üst makam yoksa süreci yapmış olan makamın karşılık verme müddeti 60 günden 30 güne indirilecek. İdari aksiyonlar nedeniyle dava açmadan evvel yönetime yapılan zarurî müracaatlara ait yönetime tanınan 60 günlük karşılık verme mühleti de 30 güne düşürülecek.
Yargılamada yaşanan gecikmelerin önüne geçilmesi ve makul müddette yargılanma hakkı ile hak arama hürriyetinin daha faal korunması için idari yargı mercilerince verilen son kararlar, gerekçesiyle birlikte en geç 30 gün içinde yazılacak.
Düzenlemenin maddeleşerek yürürlüğe girmesinden evvel yapılmış idari müracaatlar bakımından, yönetimin yanıt verme müddeti 60 gün, kesin olmayan karşılıklar için öngörülen bekleme müddeti ise 6 ay olarak devam edecek.
Bayana karşı şiddetle ilgili düzenlemelerin de yer aldığı kanuna nazaran, karşı işlenen “kasten öldürme”, “kasten yaralama”, “eziyet” ve “kişiyi hürriyetinden mahrum kılma” hatalarında kabul edilen cezayı artırıcı nedenler, boşanılan eşi de kapsayacak.
İSİMLİ DENETİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ SÜRESİZ OLMAYACAK
Katalog kabahatlerde bir kişinin tutuklanabilmesi, kuvvetli hata kuşkusunun somut kanıtlara dayanmasına bağlı hale getirilecek.
Tutuklamaya, tutuklamanın devamına yahut bu husustaki bir tahliye isteminin reddine ait hakim yahut mahkeme kararlarında, mevcut şartlara ek olarak isimli denetim uygulamasının yetersiz kalacağını gösteren kanıtlar de somut olayda gösterilecek ve kararda yer alacak.
Konutu terk etmeme yükümlülüğü, şahsi hürriyeti sınırlama sebebi sayılarak, bu yükümlülük altında geçen her 2 gün, cezanın mahsubunda 1 gün olarak dikkate alınacak.
Düzenlemeyle gerek soruşturma gerekse kovuşturma evresinde isimli denetim yükümlülüğünün devamının gerekip gerekmeyeceği konusunun, yargı mercilerince muhakkak aralıklarla incelenmesi mecburî hale getirilecek.
Soruşturma evresinde, şüphelinin isimli denetim yükümlülüğünün devamının gerekip gerekmeyeceği konusunda en geç 4 aylık aralıklarla Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hakimi tarafından bir karar verilecek.
Kovuşturma evresinde ise mahkeme, hakkında isimli denetim kararı bulunan sanığın bu yükümlülüğünün devam edip etmeyeceğine en geç 4 aylık müddet içinde resen karar verecek.
İsimli denetim müddeti, ağır ceza mahkemesinin misyonuna girmeyen işlerde en çok 2 yıl olup, bu mühlet, mecburî hallerde münasebeti gösterilerek 1 yıl daha uzatılabilecek. Ağır ceza mahkemesinin misyonuna giren işlerde ise isimli denetim müddeti en çok 3 yıl olup, bu mühlet, mecburî hallerde münasebeti gösterilerek uzatılabilecek.
Fakat uzatma müddeti, toplam 3 yılı, Türk Ceza Kanunu’nun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Kısmında tanımlanan cürümler ile Terörle Çaba Kanunu kapsamına giren kabahatlerde 4 yılı geçemeyecek.
Korona virüsü (Covid-19) salgını nedeniyle; açık ceza infaz kurumlarında bulunanlar ile kapalı cezaevlerinde bulunup da açık ceza infaz kurumlarına ayrılmaya hak kazanan mahkumlar, kontrollü hürlük önlemi uygulanarak cezasının infazına karar verilen mahkumlar ve kontrollü hürlük önleminden yararlanan mahkumların müsaadeli sayılmalarına ait müddetin, en fazla 30 Kasım 2021’e kadar uzatılabilmesi öngörülüyor.
Hakim adayları ile avukat stajyerlerine Anayasa Mahkemesinde staj yapma imkanı getirilecek.
MUHALEFET TEKLİFİ ELEŞTİRMİŞTİ: ISLAHAT İLLÜZYONU
Teklifin kurul görüşmelerinde muhalefet partileri şerh düşmüştü. CHP’nin muhalefet şerhinde getirilen teklif, AK Parti iktidarının “kontrollü, daima ve algısal bir ıslahat illüzyonu inşa etmek” olarak nitelendirildi.
Şerhte, “AKP’nin periyodik olarak altını ısıttığı yargı ıslahatı söylemi, iktidar için parlak bir retorik can simidi fonksiyonu görmekten öteye gitmemekte; demokrasi ve insan hakları zıddı siyaset ve halleri gizlemek üzere kurgulanmış, samimiyetsiz ve içi boş bir algı idaresi ve siyasi hareket aracı olarak kalmaktadır” sözleri kullanılmıştı.
Son devir yaşanan çok sayıda hak ihlaline yaşandığı belirtilen şerhte, “Siyasi varlık ve bekası, hukuksuzlukla olumlu korelasyon içinde olan AKP’nin kanun teklifinin münasebetinde ‘hukuk devletinin geliştirilmesi ve birey odaklı idare anlayışının kuvvetlendirilmesi’ hedeflerine işaret edilmesi; ulu Meclis’in manevi şahsiyeti ve yurttaşın aklıyla alay eden acı bir ironiden öbür bir şey değildir” denilmişti.
HDP: ÇOCUK İSTİSMARI KAPSAM DIŞI BIRAKILSIN
HDP ise telifi “iktidarın sıkışmışlığından kurtulmak için iyi niyet beyanı” olarak değerlendirmişti: “Toplum, göstermelik düzenlemelerden çok insan hakları ihlallerine yol açan, söz özgürlüğünü kısıtlayan, vatandaş olmaktan doğan yurttaşlık haklarını ortadan kaldıran tüm mevzuatın revize edilip önemli adımlar atılmasına gereksinim duymaktadır.”
Katalog hatalarda tutuklama için somut kanıt kaidesine dikkat çeken HDP, çocuk istismarı ve bayana yönelik cürümler ile soykırım ve insanlığa karşı kabahatlerin bu kapsamın dışında tutulmasını istemişti.
Şerhte, “Özellikle cinsel istismar hatalarında tutuklama için somut kanıt aranması önemli mağduriyet ve hak kayıplarına yol açacaktır. Halbuki çocukların üstün faydasını prensip alan bir anlayışın hayata geçirilmesi gerekir. Uygulamada, çocuğun beyanının somut kanıt olarak kabul edilmemesi ihtimali, failin ödüllendirilebileceği müthiş bir tehlike olarak önümüzde durmaktadır” uyarısı yapıldı.
Bayan örgüleri de katalog hatalarda “somut delil” koşulunun, bayana şiddet ve cinsel hücum hatalarında mağduriyetlere yol açacağı gerekçesiyle teklifte değişiklik yapılmasını istemişti.
İYİ Parti’nin şerhinde de teklifte insan hakkı ihlallerinin görülmediği ve “pansuman” niteliğinde bir torba teklif olduğu belirtildi.
Daha evvelki yargı paketlerinin akabinde hak ihlalleri yaşandığı tabir edilen şerhte “Reform ismiyle getirilen her düzenleme toplum üzerindeki denetimin daha da artırılması, rant sağlanması, ya da yetkilerin merkezde toplanması hedefleriyle çıkarılmaktadır” denildi. (DUVAR-AA)
Gazete Duvar
